Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 2025/3970 E., 2025/5581 K. sayılı kararı

T.C.

Yargıtay

9. Hukuk Dairesi

2025/3970 E., 2025/5581 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi

SAYISI : 2023/3311 E., 2025/427 K.

İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 46. İş Mahkemesi

SAYISI : 2022/530 E., 2023/476 K.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait ...Akademisi Başkanlığı Destek Kıtalar Komutanlığı işyerinde çalışmakta olduğunu, müvekkilinin............Sendikası üyesi olarak toplu iş sözleşmesinden yararlandığını, alt işveren işçisi olarak çalışmakta iken 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında ortaokul mezunu olarak sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, toplu iş sözleşmesinin 48. maddesi uyarınca üst okul bitirenlerin haklarından faydalanmak amacıyla diplomasını ibraz ederek işyerine müracaat ettiğini, ancak işveren tarafından intibakının gerçekleştirilmediğini, müvekkilinin hak kaybına uğradığını, işverenin eşit davranma yükümlülüğünü ihlal ettiğini ileri sürerek müvekkilinin 28. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin 48. maddesine göre üst okul bitirmesinden kaynaklı eksik yapılan intibakının yapılması gerektiğinin tespiti ile fark ücret, ilave tediye ve ikramiye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP

Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının 02.04.2018 tarihinde 696 sayılı KHK kapsamında sürekli kamu işçisi olarak istihdamının yapıldığını, 01.11.2020 tarihinden itibaren işyerinde uygulanmakta olan toplu iş sözleşmesine dâhil edildiğini, ilgili kanun hükmünde kararname uyarınca sürekli işçi kadrosuna geçirilen ve hâlen ... işyerlerinde hâlen görev yapmakta olan işçilerden toplu iş sözleşmesinden yararlanmaya hak kazananların almakta olduğu ücretlerin karşılığı olan saat ücretlerinin, mevcut ücretlerinden düşük olmayacak şekilde toplu iş sözleşmesine ekli "Saat Ücretleri Cetveli"ndeki en yakın ücret derecesine intibakının yapılmasının Bakan Olur'u ile yayımlandığını ve davacının ücret intibakının 01.11.2020 tarihinden geçerli olmak üzere en yakın 1. dereceden yapıldığını, 28. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin 48. maddesi kapsamında bir üst okulu bitirip ücret derecesi alabilmek için anılan toplu iş sözleşmesinin 21/b-(1) hükmü uyarınca işe alınmış olunması gerektiğini, davacının bu maddeye göre işe alınmadığını, davacının toplu iş sözleşmesinin 21/b-(4) hükmü kapsamında olduğunu ve ücret derecesinin buna göre yapıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının toplu iş sözleşmesinin 48 maddesi ve ve 21/b-(1) hükmü gereği intibak işlemlerinin yapılması gerektiği, toplu iş sözleşmesinin 48. maddesi gereğince bu intibak işlemlerinin ilk normal terfi döneminde yapılması gerektiği, buna göre davacının intibak işlemlerinden kaynaklı olarak hakettiği fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacaklarının hüküm altına alındığı, davalı vekili tarafından her ne kadar diplomanın idareye verilme tarihinden sonraki ilk normal terfi döneminin Nisan 2022 ayı olduğu ve hesaplamanın bu tarihten itibaren yapılması gerektiği ifade edilmişse de, toplu iş sözleşmesinin 48. maddesinde açıkça "...Bu maddeye göre üst ücret derecesine geçirilen işçilerin bir önceki ücret derecesinde bekledikleri süreler yeni ücret derecesinde geçmiş sayılır..." denilmek suretiyle bekledikleri sürenin yeni ücret derecesinde geçirilmiş sayılacağı belirtildiğinden, diploma belgesinin kuruma verilmesi ile yeni ücret derecesine göre ücretin belirlenmesi gerektiğinin değerlendirildiği, toplu iş sözleşmesinde hükmün davalıya yüklenen bir ödev olup, diplomanın sunulmasından sonraki ilk normal terfi döneminde intibakını yapma yükümlülüğünü davalıya yüklediğini gösterdiği, buna göre bilirkişi raporundaki hesaplama yöntemi doğrultusunda diplomanın davalı kuruma verildiği tarihten arabuluculuk son tutanak tarihine kadar hesaplama yapılmasının yerinde olduğunun değerlendirildiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekillerince istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ...Sendikasına 13.01.2021 tarihinde üye olduğu, davacının davalı işyerinde uygulanmakta olan toplu iş sözleşmesinin 48. maddesi doğrultusunda lise diplomasını süresi içerisinde işverene sunduğu ve toplu iş sözleşmesinin 21/b-(1) hükmü gereği davacının bir üst dereceye geçirilmesi gerektiği, İlk Derece Mahkemesince yazılı gerekçe ile davanın kabulüne karar verilmesinin isabetli bulunduğu, ancak 2020 yılı Eylül dönemi ücretinin 14.10.2022 tarihinden itibaren muaccel olduğu nazara alındığında hükme esas alınan bilirkişi raporlarında 15.09.2022-28.09.2022 dönemine ilişkin olarak hesaplanan fark ücret alacağının 751,80 TL'sinin arabuluculuk görüşmesi esnasında henüz muaccel olmadığının tespit edildiği, kararın bu yönden kaldırılması ve bu tutara ilişkin talebin dava şartı yokluğu sebebi ile usulden reddi gerektiği, İlk Derece Mahkemesince fark ikramiye ve fark ücret alacakları yönünden sırasıyla toplu iş sözleşmesinin 72 ve 51. maddelerine göre temerrüt tarihlerinin infaza elverişli şekilde kararda gösterilmesi gerektiğinin gözetilmemesi ve ayrıca toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan fark ücret alacağına talep de gözetilerek en yüksek işletme kredisi yürütülmemesinin hatalı olduğu gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurularının ayrı ayrı kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Sebepleri

Davalı vekili temyiz dilekçesinde;

1.Toplu iş sözleşmesinin 48. maddesi uyarınca bir üst okulu bitirip ücret derecesi alabilmek için anılan toplu iş sözleşmesinin 21/b-(1) hükmüne göre işe alınmış olmak gerektiğini, davacının bu kapsamda işe alınmadığını,

2.Ücret derecesinin 21/b-(4) hükmü kapsamında olduğunu ve intibakının buna göre yapıldığını, verilen kararın hukuka aykırı olduğunu ileri sürmüştür.

B. Değerlendirme ve Gerekçe

Uyuşmazlık, 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirildikten sonra bir üst okul bitiren davacı işçinin 28. Dönem Grup Toplu İş Sözleşmesi'nin 48. maddesinden yararlanıp yararlanamayacağı, talep ettiği fark alacaklara hak kazanıp kazanmadığı ve alacakların hesaplanmasına ilişkindir.

1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

2. ... Kamu İşverenleri Sendikası (..........) ile ...Sendikası arasında 07.09.2021 tarihinde imzalanan 01.03.2021-28.02.2023 yürürlük süreli 28. Dönem Grup Toplu İş Sözleşmesi'nin "Üst Okul Bitirenler" başlıklı 48. maddesi; "20.09.2013 tarihi başlangıç olmak üzere, bu toplu iş sözleşmesinin "İş Sözleşmelerinin Yapılması" başlıklı 21. maddesinin (b) fıkrasının (1) numaralı bendine göre işe alınan ilkokul, ortaokul, lise, ön lisans veya meslek yüksekokulu mezunlarından işyerinde çalışmakta iken, bir üst okulu bitirenler: okul bitirme belgelerini (aslı ya da tasdikli suretini) okul bitirme tarihini takibeden 1 yıl içinde işyerlerine ibraz ettikleri takdirde, meslek hayatları boyunca bir kereye mahsus olmak üzere bir üst ücret derecesine terfi ettirilirler.

Bu maddeye göre üst ücret derecesine geçirilen işçilerin bir önceki ücret derecesinde bekledikleri süreler yeni ücret derecesinde geçmiş sayılır.

Bunların ücret dereceleri, tavan olarak belirlenen ücret derecesini geçemez.

Bir üst ücret derecesi verilme ve intibak işlemleri okul bitirme belgelerinin ibraz tarihini takip eden ilk normal terfi tarihinde yapılır."

Aynı toplu iş sözleşmesinin, "Terfi ve Zamanı" başlıklı 50. maddesi; "Terfi bekleme süresini doldurmuş işçiler Nisan ve Ekim aylarında terfi ettirilirler. Terfi işlemleri aybaşlarından geçerli olarak yapılır. Bekleme süreleri bu tarihlere tam olarak uymayan işçiler, terfi bekleme sürelerini doldurmak suretiyle bir sonraki terfi zamanından faydalanırlar." düzenlemesini içermektedir.

Somut olayda, hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının davalı işyerine diplomasını ibraz ederek başvuru yaptığı tarihten itibaren fark alacaklar hesaplanmıştır. Ancak toplu iş sözleşmesinin 48/4 hükmünde, bir üst derecesi verilme ve intibak işlemlerinin okul bitirme belgelerinin ibraz tarihini takip eden ilk normal terfi tarihinde yapılacağı düzenlenmiştir.

Bu durumda davacının fark alacaklarının toplu iş sözleşmesinin 50. maddesi uyarınca belirlenecek ilk terfi tarihinden itibaren hesaplanması gerekirken, diplomanın işverene ibrazı tarihinden itibaren hesaplanarak hüküm altına alınması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

3. Davacı dava dilekçesinde, müvekkilinin ............ Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin 48. maddesine göre üst okul bitirmesinden kaynaklı eksik yapılan intibakının yapılması gerektiğinin tespiti talebiyle birlikte bu sebeple doğan fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacaklarının tahsilini talep etmiştir. Davacının bu tespit talebi ayrı bir dava değil, ön sorundur. Dolayısıyla ayrı bir dava gibi değerlendirilip ayrıca tespit hükmü kurulması hatalıdır. Kararın gerekçesinde davacının 28. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin 48. maddesi uyarınca üst okul bitirmesinden kaynaklı eksik yapılan intibakının yapılması gerektiğinin açıklanması ile yetinilmesi gerekirken bu yön gözetilmeksizin karar verilmesi de bozmayı gerektirmiştir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

30.06.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.