Yargıtay 6. Ceza Dairesi’nin 2023/7719 E. ve 2024/6592 K. sayılı kararı

T.C.

Yargıtay

6. Ceza Dairesi

2023/7719 E., 2024/6592 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ :Asliye Ceza Mahkemesi

SAYISI : 2015/117 E., 2016/275 K.

SUÇLAR : Silahla tehdit, 6136 sayılı Kanununa muhalefet

HÜKÜMLER : Mahkûmiyet

TEBLİĞNAME GÖRÜŞÜ : Onama

Sanıklar hakkında kurulan hükümlerin; karar tarihi itibarıyla 6723 sayılı Kanun’un 33 üncü maddesiyle değişik 5320 sayılı Kanun’un 8 inci maddesi gereği yürürlükte bulunan 1412 sayılı Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun (1412 sayılı Kanun) 305 inci maddesi gereği temyiz edilebilir olduğu, karar tarihinde yürürlükte bulunan 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (5271 sayılı Kanun) 260 ıncı maddesinin birinci fıkrası gereği temyiz edenlerin hükümleri temyize hak ve yetkilerinin bulunduğu, 1412 sayılı Kanun’un 310 uncu maddesi gereği temyiz isteklerinin süresinde olduğu, aynı Kanun’un 317 nci maddesi gereği temyiz isteklerinin reddini gerektirir bir durumun bulunmadığı yapılan ön inceleme neticesinde tespit edilmekle gereği düşünüldü:

I.Sanık ... Hakkında Silahla Tehdit Suçundan Kurulan Hükmün Temyiz İncelemesinde;

Dosya ve duruşma tutanakları içeriğine, toplanıp karar yerinde incelenerek tartışılan hukuken geçerli ve elverişli kanıtlara, gerekçeye ve hakimin takdirine göre sanığın temyiz itirazları yerinde görülmemiş olduğundan reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün tebliğnameye uygun olarak ONANMASINA,

II.Sanık ... Hakkında 6136 sayılı Kanuna Muhalefet Suçundan Kurulan Hükmün Temyiz İncelemesinde;

Suç tarihinin, 7331 sayılı Kanun'un 22 nci maddesi ile değişik 5271 sayılı Kanun'un 251 inci maddesinin onbirinci fıkrasında 08.07.2021 tarihinde yapılan değişiklikten öncesi olduğu dikkate alınarak Anayasa Mahkemesinin, 02.08.2022 tarihli ve 31911 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 21.04.2022 tarihli ve 2020/87 Esas, 2022/44 Karar sayılı kararı ile; 5271 sayılı Kanun'a 17.10.2019 tarihli ve 7188 sayılı Kanun'un 31 inci maddesiyle eklenen geçici 5 inci maddenin (d) bendinde yer alan ''...kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış...'' ibaresinin ''...seri muhakeme usulü...'' yönünden Anayasa'ya aykırı olduğuna ve iptaline karar verilmiş olması, yargılama konusu suçun seri yargılama usulüne tabi olması ve mağdurun kamu hukuku olması karşısında sanık hakkında 5271 sayılı Kanun'un 250 nci maddesinde düzenlenen seri muhakeme usulü yönünden değerlendirme yapılması gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması,

Bozmayı gerektirmiş, sanık ...'in temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükümlerin açıklanan nedenle 1412 sayılı Kanun'un 321 inci maddesi uyarınca, tebliğnameye aykırı olarak BOZULMASINA,

III.... Hakkında Silahla Tehdit ve 6136 Sayılı Kanuna Muhalefet Suçlarından Kurulan Hükümlerin Temyiz İncelemesinde;

Ulusal Yargı Ağı Projesi'nden (UYAP) alınan nüfus kaydına göre, sanık ...'ün 23.10.2023 tarihinde öldüğünün belirtilmiş olması karşısında, 5271 sayılı Yasa'nın 223/8 ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 64/1. maddeleri uyarınca sanığın öldüğünün anlaşılması hâlinde kamu davasının düşürülmesine karar verilmesinde zorunlululuk bulunması,

Bozmayı gerektirmiş, sanığın temyiz itirazı bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün açıklanan nedenle 1412 sayılı Kanun'un 321. maddesi uyarınca, tebliğnameye aykırı olarak BOZULMASINA,

Dava dosyasının, Mahkemesine gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına tevdiine,

23.05.2024 tarihinde II. maddedeki bozma yönünden oyçokluğuyla, diğer maddeler yönünden oy birliğiyle karar verildi.

K A R Ş I O Y

Seri Muhakeme Usulü

Madde 250 – (Mülga: 2/7/2012-6352/105 md.) (Başlığı ile Birlikte Yeniden Düzenleme:17/10/2019-7188/23 md.)

(1) Soruşturma evresi sonunda aşağıdaki suçlarla ilgili olarak kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usulü uygulanır:

a) Türk Ceza Kanununda yer alan;

....

b) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15 inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.

...

(2) Cumhuriyet savcısı veya kolluk görevlileri, şüpheliyi, seri muhakeme usulü hakkında bilgilendirir.

(3) Cumhuriyet savcısı tarafından seri muhakeme usulünün uygulanması şüpheliye teklif edilir ve şüphelinin müdafii huzurunda teklifi kabul etmesi hâlinde bu usul uygulanır.

(4) Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği ... cezadan ve koşulları bulunduğu takdirde zincirleme suça ilişkin hükümler uygulandıktan sonra belirlenen cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle yaptırımı belirler.[87]

(5) Dördüncü fıkra uyarınca sonuç olarak belirlenen hapis cezası Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması hâlinde Türk Ceza Kanununun 50 nci maddesine göre seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya 51 inci maddesine göre ertelenebilir.

(6) Bu maddeye göre belirlenen yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması hâlinde 231 inci madde kıyasen uygulanabilir.

(7) Bu madde kapsamında yaptırım uygulanması, güvenlik tedbirlerine ilişkin hükümlerin uygulanmasına engel teşkil etmez.

(8) Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını yazılı olarak görevli mahkemeden talep eder. Talep yazısında;

a) Şüphelinin kimliği ve müdafii,

b) Mağdur veya suçtan zarar görenlerin kimliği ile varsa vekili veya kanuni temsilcisi,

c) İsnat olunan suç ve ilgili kanun maddeleri,

d) İsnat olunan suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,

e) Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri,

f) İsnat olunan suçu oluşturan olayların özeti,

g) Üçüncü fıkrada belirtilen şartların gerçekleştiği,

h) Belirlenen yaptırım ile beşinci ve altıncı fıkra uygulanmış ise bunlara ilişkin hususlar ve güvenlik tedbirleri,

gösterilir. (Ek cümle:8/7/2021-7331/22 md.) Bu fıkraya aykırı olarak düzenlendiği, belirlenen yaptırımda maddi hata yapıldığı, yaptırım hakkında 231 inci veya Türk Ceza Kanununun 50 nci ve 51 inci maddelerinin uygulanmasında objektif koşulların gerçekleşmediği ya da teklif edilen cezanın mahiyetine uygun bir güvenlik tedbiri belirtilmediği anlaşılan talep yazısı, eksikliklerin tamamlanması amacıyla mahkemece Cumhuriyet başsavcılığına iade edilir. Cumhuriyet savcısı tarafından eksiklikler tamamlandıktan ve hatalı noktalar düzeltildikten sonra talep yazısı yeniden düzenlenerek mahkemeye gönderilir.

(9) Mahkeme, şüpheliyi müdafii huzurunda dinledikten sonra üçüncü fıkradaki şartların gerçekleştiği, eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu ve dosyadaki mevcut delillere göre mahkûmiyet kararı verilmesi gerektiği kanaatine varırsa talep yazısında belirtilen yaptırımdan daha ağır olmamak üzere dört ila yedinci fıkra hükümleri doğrultusunda hüküm kurar; aksi takdirde talebi reddeder ve soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyayı Cumhuriyet başsavcılığına gönderir. Mazeretsiz olarak mahkemeye gelmeyen şüpheli, bu usulden vazgeçmiş sayılır.

(10) Seri muhakeme usulünün herhangi bir sebeple tamamlanamaması veya soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesi hâllerinde, şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul ettiğine ilişkin beyanları ile bu usulün uygulanmasına dair diğer belgeler, takip eden soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamaz.

(11) Suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi hâlinde seri muhakeme usulü uygulanmaz. (Ek cümle: 8/7/2021-7331/22 md.) Seri muhakeme usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.

(12) Seri muhakeme usulü, yaş küçüklüğü ve akıl hastalığı ile sağır ve dilsizlik hâllerinde uygulanmaz.

(13) Resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmama veya yurt dışında olma ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması hâlinde, seri muhakeme usulü uygulanmaz.

(14) (Değişik:8/7/2021-7331/22 md.) Dokuzuncu fıkra kapsamında mahkemece kurulan hükme itiraz edilebilir. İtiraz mercii, itirazı üçüncü ve dokuzuncu fıkralardaki şartlar yönünden inceler.

(15) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Adalet Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.

Ceza Muhakemesinde “Derhal yürürlük ilkesi” ve “safahattan dönülmezlik” ilkeleri geçerlidir.

Usul hükümlerinde “derhal yürürlük” ve “safahattan dönülmezlik” ilkelerinin geçerli olması evrensel bir kuraldır. Bu ilke uyarınca değişiklik aleyhe olsa bile yürürlüğe girdiği günden itibaren bütün vakıalarda uygulanması gerekir.

Bir mahkeme önüne gelen bir olayla ilgili karar vermesi gerektiğinde o tarihte olan usul hükümlerini uygulamak zorundadır. Yargılama devam ederken usul hükümlerinde bir değişiklik yapılması halinde aksine kanuni düzenleme yok ise derhal yürürlük ilkesi gereği yeni kurallar uygulanacaktır. Ancak bu dönemden önce yapılanların yenilenmesi gerekmeyecektir.

Kanun metninden açıkça görüldüğü üzere Seri muhakeme soruşturma evresinde uygulanması gereken bir usul hükmüdür. Bilindiği üzere soruşturma aşamasında suçu işlediği gerekçesiyle soruşturmaya uğrayan kişi “ŞÜPHELİ” sıfatını almaktadır. Yeterli delil olması halinde kovuşturma safhasına geçilmesi halinde ise “SANIK” sıfatını kazanmaktadır. CMK 250. maddesi incelendiğinde şüpheli ile Cumhuriyet savcısından bahsetmektedir. Bu hükmün kovuşturmadaki karşılığı ise Basit Yargılama usulüdür. CMK 251. maddede düzenlenmiştir. Düzenlemenin metninde sanık ve hakimden bahsetmektedir.

Bu hüküm soruşturmanın biran önce tamamlanması amacıyla tabiri caiz ise Cumhuriyet Başsavcılığı ile şüpheli ile pazarlık yapılmasına imkan vermektedir. Şüphelinin vekili hazır bulunduğu bir ortamda seri muhakeme teklif edillmektedir. Şüphelinin suçlamayı kabul etmesi halinde Cumhuriyet Savcılığı belli makas aralığında öngörülen cezadan anlaştıkları veya uygun göreceği ceza miktarını belirlemekte şüpheliye uygulanacak yasal indirim miktarlarını da buna göre belirlemektedir. Kurduğu hükmün yarı oranında indirilerek uygulanmasını talep etmektedir. Tabiri caizse soruşturmayı yürüten Cumhuriyet Savcısı yaptığı pazarlığa uygun olarak hüküm kurmaktadır. Bu hükmü mahkemenin onayına sunmaktadır.

Bu aşamadan sonra Mahkemenin görevi sınırlı olarak sayılmıştır. Öncelikli olarak şüpheliyi müdafii nezaretinde dinleyecek bu dinleme sonunda, seri muhakeme konusunda (CMK250/3. f.) bilgilendirilip bilgilendirilmediğini ve bir anlaşma olup olmadığını denetleyecek. İkinci olarak suçun niteliği itibarıyla SMU tabi bir suç olup olmadığını denetleyecektir. Bundan sonra ise dosyada mevcut delillere göre mahkumiyet verilip verilemeyeceğini denetleyecektir.

Bu denetim sonunda mahkûmiyet kararı verilmesi gerektiği kanaatine varırsa makas aralığında Cumhuriyet savcısının belirlediği cezadan daha ağır olmamak üzere bir cezaya hükmedecek (TCK 61. madde uyarınca), Güvenlik tedbirleri varsa uygulayabilecektir.

Eğer bu hususlarda eksiklik olursa veya SMU uygulanamayacağı vs kanaatine ulaşırsa dosyayı genel hükümlere göre sonuçlandırıp iddianame açması için Cumhuriyet Başsavcılığına göre gönderecektir. CMK 250/9. fıkrası bu hususları açıkça düzenlemiştir.

Safahattan dönülmezlik ilkesi gereği iddanameye konu olmuş ve genel hükümlere göre soruşturulan bir olayda iddianamenin kabulünün önüne geçecek şekilde uygulama yapılması mümkün değildir. Cumhuriyet Başsavcılığına iddianameyi açma yerine pazarlık yapma ve soruşturmayı hızlandırma yetkisi veren bir düzenlemenin iddianamenin düzenlenip kabulü ve genel hükümlere göre sonuçlandırılmasından sonra başa dönüp başka bir merciye kullandırılması kanunun amacına ve metnine açıkça aykırılık teşkil edecektir. SMU talep ve ceza belirleme yetkisi, indirim yapma ... yapılan pazarlık sonucuna göre Cumhuriyet Başsavcılığına kanunen verilmiş bir hak olması nedeniyle Mahkemenin bunu resen kullanması hukuken mümkün olmayacaktır. Uygulanması için iddianamenin yok sayılıp başa dönmeside safhadan dönülmezlik ilkesine açık aykırılık oluşturacaktır.

Kaldı ki inceleme tarihinde yürürlükte olan maddemize göre seri muhakemeye tabi olmayan bir suç ile birlikte işlenmesi halinde SMU uygulanmayacağı açıktır. Dosyada SMU ya tabi olmayan çok sayıda suç mevcuttur. Dolaysıyla yerel mahkemenin SMU uygulaması derhal yürürlük ilkesi gereği hukuken mümkünde değildir.

Bu nedenlerle genel hükümlere göre yürütülüp iddianame düzenlenip kovuşturma safhasına geçilmiş ve karar verilmiş bir dosyada soruşturma safhasına geri dönme anlamına gelen Seri Muhakeme Usulü uygulanması gerektiği gerekçesiyle yapılan bozma kararı veren çoğunluk görüşüne katılmıyorum. Mahkemeninin kararının onanması gerekirdi.