Yargıtay 10. Hukuk Dairesi'nin 2023/2784 E., 2023/3383 K. sayılı kararı

T.C.

Yargıtay

10. Hukuk Dairesi

2023/2784 E., 2023/3383 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi

SAYISI : 2022/2198 E., 2022/2480 K.

KARAR : Esastan red

İLK DERECE MAHKEMESİ : Gerede Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi

SAYISI : 2021/252 E., 2022/127 K.

Taraflar arasındaki (1) gün çalıştığının ve bu tarihin sigorta başlangıcı olduğunun tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı SGK vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı SGK vekili tarafından temyiz edilmekle;kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı vekili dava dilekçesinde, davalı ...'a ait 2190 işyeri sicil nolu iş yerinde 15.09.1989 yılında çalışmaya başladığını, işveren tarafından 10.10.1989 tarih ve 104269 evrak numarası ile giriş bildirgesi verildiğini, buna rağmen bordrosunun verilmediği için sigortalılığını bu işveren yanında hiç görünmemekte olduğunu, bunun açığa kavuşması ve davalı yanında 15.09.1989 tarihinde bir gün çalışmanın sigortalılık başlangıç tarihi olarak tespitine karar verilmesini, talep ve dava etmiştir.

II. CEVAP

1.Davalı kurum vekili cevap dilekçesinde, davacının dava dilekçesindeki talebi hizmet sürelerinin tespitine ilişkin olduğunu davacının davasının yasal süreler içerisinde açmadığını, yasal süresi içerisinde açılmayan davanın öncelikle süre yönünden reddi gerektiğini, müvekkili kurumun kayıtlarının resmi belge niteliğinde olması nedeni ile davacının resmi kayıtlarda görülmeyen hizmetinin varlığının kanıtlaması ancak aynı güçte yazılı deliller ile mümkün olacağını, davacının dava dilekçesi ekinde olduğunu beyan ettiği belge ve delillerin resmi belge niteliğini taşımamakta ve taraflarına tebliğ edilmemiş olup bu belgelere ilişkin beyan ve itiraz haklarının saklı tutulduğunu, özetle bütün bu nedenlerle öncelikle husumet, yetki ve süre yönü ile reddine taleplerinin yerinde görülmediği taktirde bilahare davanın esastan da reddine karar verilmesini beyan etmiştir.

2.Diğer davalılar herhangi bir cevap vermemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulü ile davacının, 2190 sicil numaralı davalıların murisi ... yanında 15.09.1989 tarihinden itibaren sigortalı olarak işe başladığı ile 506 sayılı Kanun'un 60/G maddesi uyarınca sigortalılık başlangıç tarihinin 18 yaşını doldurduğu 15.10.1991 tarihi sigortalılık başlangıç tarihi olarak tespitine, karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı SGK vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri

Davalı SGK vekili istinaf dilekçesinde, hizmet tespiti davalarına ilişkin tüm delillerin araştırılıp toplanarak karar verilmediğini belirterek istinaf başvurusunda bulunmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı SGK vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı SGK vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davalı SGK vekili istinaf dilekçe içeriğini tekrarla kararın temyizen bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme

Uyuşmazlık 15.09.1989 tarihinde (1) gün çalıştığının ve bu tarihin sigorta başlangıcı olduğunun tespiti istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk

1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.

2. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun 2 inci, 60 ıncı maddesinin (G) bendi,108 inci maddesi hükümleridir.

506 sayılı Kanunun 108 inci maddesi gereğince sigortalılık başlangıç tarihinin belirlenmesine ilişkin açılan her dava, sigortalılığın saptanması istemini de içerdiğinden, aynı Kanunun 79 uncu maddesinin 10 uncu fıkrası kapsamında bir günlük çalışmanın belirlenmesi davasıdır. Bu nedenle hizmet tespiti davalarındaki kanıtlama yöntem ve ilkeleri benimsenip uygulanmalı, başka bir anlatımla, sigortalılıktan söz edilebilmesi için, çalışmanın varlığı, hizmet tespiti davaları yönünden kabul edilen yöntem ve ilkelere uygun biçimde saptanmalıdır. Hizmet tespitinin bir türü olan sigortalılık başlangıç tespiti davasında, dava konusu dönem yönünden hem çalışmaların geçtiği işyerinin varlığı hem de sigortalının çalışmalarının gerçek ve sigortalı çalışma olduğunun hiçbir teredüte yol açmayacak şekilde ispatlanması gerekmektedir. Bu tür davalar yalnızca bir günlük çalışmanın tespitinden ibaret olarak görülmemeli, bir günlük çalışmanın kabulü ile saptanacak sigortalılık başlangıcının sigortalıya sağlayacağı sigortalılık süresi ile birlikte kazandıracağı haklar dikkate alınmalı ve giriş bildirgesi ile birlikte eylemli çalışmanın bulunup bulunmadığı özellikle belirlenmelidir.

3. Değerlendirme

Yukarıda belirtilen yasal düzenleme ve açıklamalara göre somut dava irdelendiğinde, sigortalılığın kabulü ve hüküm altına alınabilmesi için mutlak koşul niteliğindeki hizmet akdinin ve eylemli çalışmanın varlığı ortaya konulmalıdır. Bu amaçla, öncelikle işe giriş bildirgesinde belirtilen işyeri adresine talep konusu dönemdeki komşu iş yerleri vergi dairesi, belediye ve SGK’dan araştırılarak, komşu işyeri sahipleri ve sigortalı çalışanları yöntemince tespit edilerek bilgi ve görgülerine başvurulmalı, ayrıca talep konusu 1989 yılına ait iş yeri bordrosu verilmediği bildirildiğinden bu yılın öncesi ve sonrası dönemlere ait iş yeri bordroları da istenerek resen belirlenecek tanıklar dinlenilmeli, böylelikle davacının gerçek çalışma olgusu, somut ve inandırıcı bilgilere dayalı biçimde ortaya koyulmalıdır.

Açıklanan bu maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulmaksızın, mahkemece eksik inceleme ve araştırma sonucu hüküm verilmesi, usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.

VI. KARAR

Açıklanan sebeple

1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

29.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.