MİRAS HUKUKUNDA DENKLEŞTİRMEYE İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI

T.C.

Yargıtay

14. Hukuk Dairesi

2016/9041 E., 2019/3588 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 13.02.2015 gününde verilen dilekçe ile mirasta denkleştirme terditli tenkis talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın reddine dair verilen 01.12.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

K A R A R

Dava, mirasta denkleştirme terditli tenkis isteğine ilişkindir.

Davacı vekili, 30.12.2006 tarihinde ölen mirasbırakan ...’in bizzat parasını ödeyerek davalının üzerine ...- ... 1662 ada 15 parsel, ... Mahallesi 6115 ada 6, 7, 12, 13 parseller, 6108 ada 4, 5 parseller, ... Mahallesi 657 ada 15 parsel 3 ve 4 No'lu bağımsız bölümler, ... – ... 110 ada 18 parsel, ...- ... 146 ada 39 parsel, ...- ...- ... Köyü 112 ada 43 parsel, 123 ada 36 parsel, 118 ada 51 parsel ve 106 parseller, ...- ...- ... 252 ve 281 parseller, ...- ...- ... Köyü 87 parsel sayılı taşınmazlar aldığını, mirasta denkleştirme kuralları gereğince taşınmazların terekeye iadesini, davalının seçimlik hakkına mahsuben denkleştirme olarak kullanması halinde denkleştirme anındaki değerine göre davalının sebepsiz zenginleşme miktarının davacıya iadesini, denkleştirme ile ilgili taleplerinin kabul edilmemesi halinde tenkis kurallarına göre taşınmazların davacının saklı payı oranında davacıya iadesini istemiştir.

Davalı vekili, davanın reddini savunmuştur.

Mahkeme, davanın hak düşürücü süre nedeni ile reddine karar vermiştir.

Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Mirasta denkleştirme davalarında, sadece yasal mirasçı aleyhine denkleştirme talebinde bulunulabilir, yasal mirasçı olmayanlara yapılan kazandırma denkleştirmeye tabi değildir. Miras bırakandan sağlar arası kazandırma olmalıdır. Ölüme bağlı tasarrufla yapılan kazandırma denkleştirmeye tabi değildir. Kazandırma karşılıksız olmalıdır. Kazandırma, miras payına mahsuben (iadeye tabi olarak) yapılmalıdır. Bağış amaçlı yapılan kazandırmalar denkleştirmeye (iadeye) tabi değildir, bu nedenle miras bırakanın bağış amacının olup-olmadığı ayrıntısıyla araştırılmalıdır.

İade, terekeye yapılır, davacı mirasçının miras payı oranında iade yapılmaz. Altsoya yapılan kazandırma aksi miras bırakan tarafından açıkça belirtilmemişse karine olarak denkleştirmeye (iadeye) tabidir. Altsoya yapılan sağlar arası kazandırmanın denkleştirmeye tabi olmadığını davalı (altsoy) ispatlamalıdır. Altsoy dışındaki yasal mirasçılara yapılan kazandırma, karine olarak denkleştirmeye (iadeye) tabi değildir. Altsoy dışındaki yasal mirasçıya yapılan kazandırmanın Denkleştirmeye (iadeye) tabi olduğunu davacı ispatlamalıdır. Miras bırakanın iradesinin denkleştirmeye (iadeye) tabi olup olmadığının ispatı şekle tabi değildir, her türlü delille ispatlanabilir. İade edilecek mal varlığı yönünden seçim hakkı davalınındır; ister aynen iade eder, isterse bedelini öder. Miras payının aşan kısmının davalıda kalması miras bırakanın iradesinden anlaşılıyorsa, aşan kısım için iade istenemez. Denkleştirme, denkleştirme anındaki değere göre yapılır. Denkleştirmede sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır. Islah olmadıkça ya da terditli dava açılmamışsa kendiliğinden tenkis davasına dönüşmez.

Somut olayda, davacı mirasta denkleştirme talebinde bulunmuş olup dava dilekçesinde delillerini bildirmiş, mahkemece deliller toplanmadan ve gerekli araştırmalar yapılmadan karar verilmiştir.

Öncelikle denkleştirmeye konu edilen tüm taşınmazların tedavüllü tapu kayıtları ve satış akit tablolarının getirtilmesi, davacı ve davalıya delil listelerinde tanık deliline dayanmış olduklarından davacının gösterdiği tüm tanıkların usulüne uygun olarak dinlenmesi, davalının tanıklarının isim ve adreslerinin bildirilmesi için süre verilerek davalı tanıklarının da usulüne uygun olarak dinlenmesi, davacının delil listesinde bildirdiği dava dosyalarının Hukuk Muhakemeleri Kanunu madde 194/2 uyarınca hangi vakıanın ispatı için gösterildiğinin davacıya açıklattırılması ile eldeki dosya ile ilgili olabilecek dava dosyaları getirtilerek bu dava ile irtibatının tespit edilmesi, şirket kayıtlarında bilirkişi incelemesi yaptırılarak taşınmazlar alınırken şirket bünyesinden bir ödeme yapılıp yapılmadığının değerlendirilmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik araştırma neticesinde hüküm kurulması doğru görülmemiş ve hükmün bu nedenlerle bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 18.04.2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

---

T.C.

Yargıtay

14. Hukuk Dairesi

2016/528 E., 2018/6510 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 14.10.2009 gününde verilen dilekçe ile mirasta denkleştirme talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 28.04.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

K A R A R

Dava, mirasta denkleştirme talebine ilişkindir.

Davacı vekili, 22.03.2009'da vefat eden muris ...'ın tarafların annesi olduğunu, davalının annesi .... ve babası .... ile birlikte oturduğunu, davacının ise evli olduğu için ayrı evde oturduğunu, 1980 yılında babalarının öldüğünü, muris...'nin bir süre davalı ile birlikte oturmaya devam ettikten sonra ...isimli şahıs ile evlenerek ...'nın ... İlçesine yerleştiklerini, ancak ...'ın 2006 yılında vefat ettiğini, bu ölüm üzerine muris ...'ye, .... İlçesi, .... 421 parsel, ... köyü 1743 parsel, ...., 220 parsel numaralı taşınmazların kaldığını, muris ....'ye ayrıca tarafların babalarından ... ili, ... ilçesinde bir dairenin 1/2 hissesinin kaldığını, davalının babaları öldükten sonra muris ...'yi yanına alarak davacıyla görüştürmediğini, davalının TürkTelekom'da memur olarak çalıştığını, maaşından başka geliri olmadığını, kirada oturduğunu, davalının murisin yaşlılığından istifade ederek taşınmazlarını üçüncü kişilere muvazaalı şekilde sattırıp elde edilen paralarla kendisine ...' da Birlik Kooperatifinden bir daire, .... ... ... Sitesi Kooperatifinden 13 Blok, 9 no'lu daire ... plakalı bir adet cip ve ayrıca bir araba, ....'de bir daire satın aldığını, ayrıca .... 300011385 numaralı hesaptaki parayı, muris üzerinden dolaylı ve muvazaalı şekilde kendi üzerine geçirip davacıyı mirastan mahrum ettiğini, davalının muvazaalı şekilde elde ettiği malvarlığının yarısının müvekkiline ait olduğunu belirterek, fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak kaydıyla muris muvazaası nedeni ile miras bırakan anneye ait taşınmazların satışından elde edilen gelirden davacı hissedine düşen 50.000,00 TL sinin faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı cevap dilekçesinde, ... İli, .... İlçesi, ... 421 parsel sayılı taşınmazın halen anneleri ... adına kayıtlı olduğunu, ... İli .... İlçesi, ....'da bulunan parsel 1743 sayılı taşınmazın tapu kaydından da anlaşılacağı gibi alım ve satımı ile alakası olmadığını, ... İli, ... İlçesi, ...'de bululnan 220 parselin annesi tarafından sağlığında satıldığını, alım, satımı ile ilgisi olmadığını, ....'da bulunan taşınmazın ise davacının 10/04/1996 tarihinde 3/400 hissesini kendisine sattığını, buranın babalarından kalan hissesi olduğunu, 2003 yılında annelerinin, kendisinin ve herkesin hisselerini 3. şahıslara sattığını, annelerinden davacıya kalan hisse bedelini ... ... Şubesinden banka havalesi ile gönderdiğini, davacının bizzat kendisi tarafından satılan ve bedelini aldığı yerin parasını ikinci kez kendisinden talep ettiğini, ...'da bulunan ... Birlik Kooperatifindeki daireyi kendisinin kooperatife üye olunmak suretiyle aldığını, annelerinin ilgisi olmadığını, ... ... sitesi 13 Blok, 9 no'lu daire tarafından emekli olduktan sonra kendisine verilen emekli birikmiş parası ile aldığı yer olduğunu, .. . plakalı aracı taksitle aldığını, ....' taki hesabın ise kredi kartı hesabı olduğunu, hesapta para bulunmadığını, davacınının iddialarının gerçek ile alakası olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

Mahkemece, muris ...'ın, kendisine ikinci eşi ...'tan intikal eden üç adet taşınmazı sağlığında satarak parasını birlikte yaşadığı davalıya verdiğinin anlaşıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Hükmü, davalı temyiz etmiştir.

Türk Medeni Kanununun 669. maddesinin 1. fıkrasında yasal mirasçıların mirasbırakandan kanundaki miras paylarına mahsuben elde ettikleri sağlararası karşılıksız kazandırmaları denkleştirmeyi sağlamak için terekeye geri vermekle birbirlerine karşı yükümlü oldukları; 2. fıkrasında miras bırakanın çeyiz veya kuruluş sermayesi vermek ya da bir mal varlığını devretmek veya borçtan kurtarmak v.b. gibi karşılık almaksızın alt soyuna yapmış olduğu kazandırmaların aksi mirasbırakan tarafından açıkça belirtilmiş olmadıkça denkleştirmeye tabi olacağı hükme bağlanmıştır.

TMK'nın anılan maddesine göre altsoy açısından karşılıksız kazandırmada miras payına mahsup edilmek üzere hareket edildiği yönünde karine olup; kural olarak denkleştirme söz konusudur. Kazandırmanın miras payına mahsuben verilmediğinin ispat yükü kazandırmadan yararlanan davalıya düşer.

Somut olaya gelince; davacının, murisin sağlığında sattığı üç taşınmazın bedelini davalıya verdiği iddiasıyla açtığı davada muris ve davalıya ait gayrımenkullerin tapu kayıtları, davalının emekli maaşını ve ait banka hesapları, tanıklar ...ve .....'nün beyanları delil listesinde gösterilmiştir. Murise ait 421 parsel sayılı taşınmazın 14.12.2010'da davacı ve davalı tarafından birlikte satıldığı, murisin diğer taşınmazlarını ölümünden önce muhtelif tarihlerde kendisi tarafından satıldığı, davalı adına kayıtlı taşınmazların ve aracın farklı tarihlerde satıldığı, banka müfettişi - mali işler uzmanı bilirkişi raporuna göre davalının hesaplarına maaş, ikramiye vb. Ödemeler dışında başka kişilerden EFT veya havale yoluyla para gönderilmediği, davacının gösterdiği tanık beyanlarının duyuma dayalı olduğu anlaşılmaktadır. O halde mahkemece, muris ...'ın malvarlığından davalı ....'a kazandırma yaptığı açık, şüpheye yer bırakmayacak delillerle ispatlanamadığından davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçeyle davanın kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu sebeple bozulmasına karar verilmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalının temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 09.10.2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

---

T.C.

Yargıtay

14. Hukuk Dairesi

2016/9034 E., 2019/3584 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 23.07.2014 gününde verilen dilekçe ile mirasta denkleştirme talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın reddine dair verilen 10.11.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

K A R A R

Dava, mirasta denkleştirme isteğine ilişkindir.

Davacı vekili, 11.04.2014 tarihinde Demans hastası iken ölen mirasbırakan ... ’in ölmeden önce Türkiye İş Bankasındaki hesabından 30.000TL çekerek davalıya verdiğini, müvekkilinin miras payına denk gelen 8000TL’nin mirasta denkleştirme kuralları gereğince müvekkiline iadesini istemiştir.

Davalı vekili, murise müvekkilinin baktığını, murisin evinin elektrik, su, doğalgaz gibi ihtiyaçlarını da müvekkilinin karşıladığını, otomatik ödeme talimatı verdiğini, bu nedenle olsa olsa yapılan işlemin bakım karşılığı verilmiş olarak kabul edileceğini beyan ederek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, davanın reddine karar vermiştir.

Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Mirasta denkleştirme davalarında, sadece yasal mirasçı aleyhine denkleştirme talebinde bulunulabilir, yasal mirasçı olmayanlara yapılan kazandırma denkleştirmeye tabi değildir. Miras bırakandan sağlar arası kazandırma olmalıdır. Ölüme bağlı tasarrufla yapılan kazandırma denkleştirmeye tabi değildir. Kazandırma karşılıksız olmalıdır. Kazandırma, miras payına mahsuben (iadeye tabi olarak) yapılmalıdır. Bağış amaçlı yapılan kazandırmalar denkleştirmeye (iadeye) tabi değildir, bu nedenle miras bırakanın bağış amacının olup-olmadığı ayrıntısıyla araştırılmalıdır.

İade, terekeye yapılır, davacı mirasçının miras payı oranında iade yapılmaz. Altsoya yapılan kazandırma aksi miras bırakan tarafından açıkça belirtilmemişse karine olarak denkleştirmeye (iadeye) tabidir. Altsoya yapılan sağlar arası kazandırmanın denkleştirmeye tabi olmadığını davalı (altsoy) ispatlamalıdır. Altsoy dışındaki yasal mirasçılara yapılan kazandırma, karine olarak denkleştirmeye (iadeye) tabi değildir. Altsoy dışındaki yasal mirasçıya yapılan kazandırmanın Denkleştirmeye (iadeye) tabi olduğunu davacı ispatlamalıdır. Miras bırakanın iradesinin denkleştirmeye (iadeye) tabi olup olmadığının ispatı şekle tabi değildir, her türlü delille ispatlanabilir. İade edilecek mal varlığı yönünden seçim hakkı davalınındır; ister aynen iade eder, isterse bedelini öder. Miras payının aşan kısmının davalıda kalması miras bırakanın iradesinden anlaşılıyorsa, aşan kısım için iade istenemez. Denkleştirme, denkleştirme anındaki değere göre yapılır. Denkleştirmede sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır. Islah olmadıkça ya da terditli dava açılmamışsa kendiliğinden tenkis davasına dönüşmez.

Somut olayda, mirasbırakana ait hesaptan çekilen paranın davalı ...’e verildiği taraflar arasında uyuşmazlık konusu değildir. Davalı, bu paradan mirasbırakanın gerekli giderlerini karşıladığını savunduğundan bu savunmaya münhasır olarak taraf delilleri toplanarak davalı ...’in mirasbırakan için yaptığı harcamaların tespiti gerekir. Bu doğrultuda öncelikle davalı ... tarafından belgelendirilebilen masraflar belirlenerek, belirlenemeyen masraflar için hayatın olağan akışına göre yapılabilecek giderler bilirkişiye tespit ettirilerek bu miktarın ...’e nirasbırakan tarafından yapılan ödemeden mahsubu ile kalan miktar üzerinden davacının miras payı oranında denkleştirmeye karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile eksik araştırma neticesinde hüküm kurulması doğru görülmemiş ve hükmün bu nedenlerle bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 18.04.2019 tarihinde oybirliği ile karar verildi.