Hukuk Genel Kurulu'nun 2024/57 E., 2024/687 K. sayılı kararı

T.C.

Yargıtay

Hukuk Genel Kurulu

2024/57 E., 2024/687 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ : Yargıtay 4. Hukuk Dairesi (İlk Derece Mahkemesi Sıfatıyla)

SAYISI : 2023/45 E., 2023/51 K.

KARAR : Davanın usulden reddine

1. Taraflar arasındaki tazminat davasından dolayı Yargıtay 4. Hukuk Dairesince ilk derece mahkemesi sıfatıyla yapılan yargılama sonunda, davanın görevsizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.

2. Karar davacı tarafından temyiz edilmiştir.

3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği düşünüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ

Davacı İstemi

4. Davacı İstanbul 23. Asliye Hukuk Mahkemesine sunduğu dava dilekçesinde; İstanbul Anadolu 7. Aile Mahkemesinin 2021/867 Esas sayılı dosyasında görülmekte olan boşanma davasında verilen kararın istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince lehine yoksulluk nafakası ve tazminat verilmesi için ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilerek dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderildiğini, ancak hâkimin taraflı davrandığını, şahitlerini dinlemediğini, eşinden boşanmak istemediğini, eşinin ailesi ve akrabaları tarafından mallarının miras sebebiyle kaçırıldığını, eşinin ailesinin sahtecilik yaptığını ancak hâkimin bu olayı kapattığını, mahkemece haksız yere boşanma kararı verildiğini ileri sürerek 200.000.000,00 TL manevi tazminata karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı Cevabı

5. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı süresinin dolduğunu, davanın görev yönünden reddinin gerektiğini, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 46 ncı maddesindeki sorumluluk koşullarının oluşmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.

Görevsizlik Kararı

6. İstanbul Anadolu 23. Asliye Hukuk Mahkemesinin 01.02.2023 tarihli ve 2022/613 Esas, 2023/96 Karar sayılı kararı ile; 6100 sayılı Kanun’un 47 nci maddesi gereğince ilk derece mahkemesi hâkimlerinin kararlarından dolayı devlete karşı açılan tazminat davasının Yargıtay ilgili hukuk dairesinde görülmesi gerektiği, görev hususunun kamu düzenine ilişkin olup, mahkemece de resen nazara alınabileceği gerekçesiyle mahkemenin görevsizliğine karar verilmiştir.

Özel Daire Kararı

7. Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin (İlk Derece Mahkemesi Sıfatıyla) 11.04.2023 tarihli ve 2023/45 Esas, 2023/51 Karar sayılı kararı ile;

“…Dava, aile mahkemesi hakiminin yargısal faaliyeti nedeniyle uğranılan manevi tazminat istemine ilişkindir.

Dava şartı niteliğindeki görev sorunu, kendiliğinden ve öncelikle irdelenmeli ve ön inceleme aşamasında bu konuda bir karar verilmelidir (HMK m.114, m.115 ve m.138).

6100 sayılı HMK'nın 6644 sayılı Yasanın 3. maddesi ile değişik 47. maddesinde, "Devlet aleyhine açılan tazminat davası, ilk derece ve bölge adliye mahkemesi hakimlerinin fiil ve kararlarından dolayı, Yargıtay ilgili hukuk dairesinde; .... ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülür" hükmü düzenlenmiştir.

Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulunun 07/01/2023 tarih ve 2023/1 sayılı kararı uyarınca, boşanma davasında yapılan işlemler nedeniyle verilen hüküm ve kararlar sebebiyle temyiz inceleme görevi Yargıtay 2.Hukuk Dairesi'ne ait olup, HMK'nın 47. maddesindeki düzenleme de dikkate alındığında eldeki davada ilk derece mahkemesi sıfatıyla yargılama yapma görevi Yargıtay 2.Hukuk Dairesi'ne aittir. Bu nedenle dava dilekçesinin görevsizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmesi gerekir.

HÜKÜM : Gerekçe uyarınca;

1-6100 sayılı HMK'nın 47, 114/1-c ve 115/2 maddeleri gereğince davanın görevsizlik nedeniyle usulden REDDİNE,

2-Karar kesinleştiğinde ve süresi içinde talep halinde dosyanın görevli Yargıtay 2. Hukuk Dairesi'ne GÖNDERİLMESİNE, süresinde müracaat edilmediği takdirde davanın açılmamış sayılmasına karar verileceğinin ihtarına,

3-Yargılama giderlerinin görevli mahkemede değerlendirilmesine,….” karar verilmiştir.

Kararın Temyizi

8. Özel Daire kararı süresi içinde davacı tarafından temyiz edilmiştir.

II. GEREKÇE

9. Dava, 6100 sayılı Kanun’un 46 ncı maddesine dayalı tazminat istemine ilişkindir.

10. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 46 ncı maddesinde sorumluluk nedenleri sınırlı olarak sayılmıştır. Anılan maddede “(1) Hâkimlerin yargılama faaliyetinden dolayı aşağıdaki sebeplere dayanılarak Devlet aleyhine tazminat davası açılabilir:

a) Kayırma veya taraf tutma yahut taraflardan birine olan kin veya düşmanlık sebebiyle hukuka aykırı bir hüküm veya karar verilmiş olması.

b) Sağlanan veya vaat edilen bir menfaat sebebiyle kanuna aykırı bir hüküm veya karar verilmiş olması.

c) Farklı bir anlam yüklenemeyecek kadar açık ve kesin bir kanun hükmüne aykırı karar veya hüküm verilmiş olması.

ç) Duruşma tutanağında mevcut olmayan bir sebebe dayanılarak hüküm verilmiş olması.

d) Duruşma tutanakları ile hüküm veya kararların değiştirilmiş yahut tahrif edilmiş veya söylenmeyen bir sözün hüküm ya da karara etkili olacak şekilde söylenmiş gibi gösterilmiş ve buna dayanılarak hüküm verilmiş olması.

e) Hakkın yerine getirilmesinden kaçınılmış olması.” düzenlemesi bulunmaktadır.

11. Aynı Kanun’un 47 nci maddesi “ (1) (Değişik: 1/4/2015-6644/3 md.) Devlet aleyhine açılan tazminat davası, ilk derece ve bölge adliye mahkemesi hâkimlerinin fiil ve kararlarından dolayı, Yargıtay ilgili hukuk dairesinde; Yargıtay Başkan ve üyeleri ile kanunen onlarla aynı konumda olanların fiil ve kararlarından dolayı Yargıtay Dördüncü Hukuk Dairesinde ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülür. Dava, bu dairenin Başkan ve üyelerinin fiil ve kararlarından dolayı ise yargılama Yargıtay Üçüncü Hukuk Dairesinde yapılır. Verilen kararların temyiz incelemesi Hukuk Genel Kurulunca yapılır. Temyiz incelemesine, kararı veren başkan ile üyeler katılamaz.

(2) Devletin sorumlu hâkime karşı açacağı rücu davası, tazminat davasını karara bağlamış olan mahkemede görülür.” hükmünü içermektedir.

12. Bu maddeye göre ilk derece ve bölge adliye mahkemesi hâkimlerinin fiil ve kararlarından dolayı açılan tazminat davaları Yargıtay ilgili hukuk dairesinde ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülür.

13. Görevli Yargıtay hukuk dairesi ise yargılama faaliyetine konu davadaki asıl hukuki ilişkiye göre esas hakkında verilecek hükmü temyiz yolu ile inceleme görevi hangi Yargıtay dairesine ait ise tazminat davasına bakma görevi de o daireye aittir. Nitekim aynı husus, Yargıtay Büyük Genel Kurulunun 18.01.2024 tarihli ve 2024/1 sayılı kararının 14 üncü maddesinde "6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 47. maddesi uyarınca, hâkimlerin fiil ve kararlarından dolayı Devlet aleyhine açılan tazminat davalarının ilk derece yargılaması asıl davanın temyiz incelemesini yapmakla görevli ilgili hukuk Dairesi tarafından yapılır" şeklinde ifade edilmiştir. Aynı kararda Yargıtay hukuk daireleri arasındaki işbölümü de düzenlenmiş ve aile hukukundan kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili hüküm ve kararların temyiz incelemesinin Yargıtay 2. Hukuk Dairesi tarafından yapılacağı kararlaştırılmıştır.

14. Somut olayda yargılama faaliyetine konu dava aile hukukundan kaynaklanan boşanma istemine ilişkindir. Yukarıdaki açıklamalar kapsamında bu tür davalarda verilecek hüküm ve kararların temyiz inceleme görevi Yargıtay 2. Hukuk Dairesine aittir. Dolayısıyla boşanma davasından kaynaklanan uyuşmazlık sırasında hâkimin fiil ve kararlarından dolayı Devlet aleyhine açılan eldeki tazminat davasının da ilk derece mahkemesi sıfatıyla Yargıtay 2. Hukuk Dairesinde görülüp sonuçlandırılması gerekmektedir.

15. Hâl böyle olunca yapılan açıklamalara, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bilgi ve belgelere göre usul ve yasaya uygun olduğu tespit edilen Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdiği kararın onanması gerekir.

III. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

Davacının temyiz itirazlarının reddi ile Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdiği kararın ONANMASINA,

11.12.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.