Hukuk Genel Kurulu'nun 2023/758 E., 2023/1351 K. sayılı kararı

T.C.

Yargıtay

Hukuk Genel Kurulu

2023/758 E., 2023/1351 K.

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ : Yargıtay 4. Hukuk Dairesi (İlk Derece Mahkemesi Sıfatıyla)

SAYISI : 2022/66 E., 2023/41 K.

KARAR : Davanın açılmamış sayılmasına

1. Taraflar arasındaki tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, ilk derece mahkemesi sıfatıyla Yargıtay 4. Hukuk Dairesince davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.

2. Karar davacı tarafından temyiz edilmiştir.

3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği düşünüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ

Davacı İstemi

4. Davacı dava dilekçesinde; Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi ve ... İcra (Hukuk) Mahkemesince verilen kararların İcra İflas Kanunu (İİK) ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na (HMK) aykırı olup kanuni haklarının tespit ve tesliminin resen kamu düzeni ve kanun gereği olduğunu, kanunun emredici hükümlerinin uygulanmaması nedeniyle maddi ve manevi zarara uğradığını, dava ve şikâyetlere neden olunduğunu, açmak zorunda kaldığı davalarda taleplerinin gereğinin yapılmaması sonucu mevcut borçlarını ödeyemediğini ve borçlanarak yaşamak durumunda kaldığını, kanuna aykırılıkların ve uğradığı zararların tespit ve karşılanması ile eksik kalan hususların vekil atandıktan sonra belirlenmesi talebinin bulunduğunu ileri sürerek 5.000.000,00 TL maddi tazminat ile maddi zararın üç katı tutarında manevi tazminata karar verilmesini talep etmiştir.

Özel Dairenin Birinci Kararı

5. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi tarafından dosya üzerinde yapılan inceleme sonucunda 20.03.2019 tarihli ve 2019/4 Esas, 2019/31 Karar sayılı karar ile; “…Dava şartı niteliğindeki görev sorunu, kendiliğinden ve öncelikle irdelenmeli ve ön inceleme aşamasında bu konuda bir karar verilmelidir (HMK m.114, m.115 ve m.138).

6100 sayılı HMK'nun 6644 sayılı Yasanın 3. maddesi ile değişik 47. maddesinde, "Devlet aleyhine açılan tazminat davası, ilk derece ve bölge adliye mahkemesi hakimlerinin fiil ve kararlarından dolayı, Yargıtay ilgili hukuk dairesinde; ...ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülür" hükmü düzenlenmiştir.

Yargıtay Birinci Başkanlık Kurulu'nun 30/01/2019 tarih ve 2019/1 sayılı kararı uyarınca, ihalenin feshi şikayetine dayalı davalar sonucunda verilen hüküm ve kararların temyiz inceleme görevi Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'ne ait olup, ...nun 47. maddesindeki düzenleme de dikkate alındığında eldeki davada ilk derece mahkemesi sıfatıyla yargılama yapma görevi Yargıtay 12. Hukuk Dairesi'ne aittir. Bu nedenle dava dilekçesinin görevsizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmesi gerekir...” gerekçesi ile 6100 sayılı HMK'nın 47, 114/1-c ve 115/2 nci maddeleri gereğince davanın görevsizlik nedeniyle usulden reddine, karar kesinleştiğinde ve süresi içinde talep hâlinde dosyanın görevli Yargıtay 12. Hukuk Dairesine gönderilmesine karar verilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunun Bozma Kararı

6. Özel Daire kararının davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine Hukuk Genel Kurulunun 05.04.2022 tarihli ve 2019/4-381 Esas, 2022/456 Karar sayılı kararı ile; davacının İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi ve ... İcra (Hukuk) Mahkemesi tarafından verilen kararların yanı sıra Yargıtay 12. Hukuk Dairesince verilen onama kararının da kanuna aykırı olduğunu ileri sürdüğü, bu durumda HMK’nın 47/1 inci maddesi gereğince davanın 4. Hukuk Dairesinde ilk derece mahkemesi sıfatıyla görülmesi, HMK’nın 48/2 nci maddesinde yer alan düzenleme uyarınca ilk derece mahkemesi hâkimi ve Bölge Adliye Mahkemesi başkan ve üyeleri ile birlikte temyiz aşamasında görev yapan Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin başkan ve üyelerine de davanın ihbarı ile işin esası incelenerek karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle görevsizlik kararı bozulmuştur.

Özel Dairenin İkinci Kararı

7. Hukuk Genel Kurulunun bozma kararı Özel Dairece taraflara tebliğ edilmiş, dosya yeni bir esasa kaydedilerek duruşma günü de taraflara tebliğ edilmiş, 20.12.2022 tarihinde yapılan duruşmaya davacının mazeret bildirmeksizin katılmaması, davalı Hazine vekilinin de davayı takip etmeyeceklerini bildirmesi üzerine HMK’nın 150/1 inci maddesi uyarınca dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilmiştir.

8. Özel Dairenin 27.03.2023 tarihli ve 2022/66 Esas, 2023/41 Karar sayılı kararı ile de; “… Dava, hakimlerin hukuki sorumluluğuna dayalı maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.

Dosya kapsamından, Dairemizce 20/03/2019 tarih 2019/14 esas 2019/31 sayılı kararı ile görevsizlik kararı verildiği, davacı tarafça 08/04/2019 tarihinde temyiz edildiği, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 05/04/2022 tarih 2019/4-381 esas 2022/456 karar sayılı ilamı ile bozulmasına karar verildiği, ancak davacı asılın 20/12/2022 tarihli duruşmaya gelmediği, mazeret de bildirmediği, duruşmaya katılan davalı vekilinin de davayı takip etmeyeceğini beyan etmesi üzerine, HMK'nun 150/1. maddesi gereğince süresi içinde yenileninceye kadar dosyanın işlemden kaldırıldığı, takip eden üç aylık süre içerisinde de davanın yenilenmediği anlaşıldığından, davanın HMK'nun 150/5. maddesi uyarınca açılmamış sayılmasına karar vermek gerekmiştir.

H Ü K Ü M : Yukarıda yazılı bulunan gerekçelerle;

1-Davanın HMK'nın 150/5. maddesi uyarınca AÇILMAMIŞ SAYILMASINA,

2-Alınması gerekli 179,90 TL maktu harcın davacıdan alınarak hazineye gelir kaydedilmesine,

3-Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Ücret Tarifesi uyarınca 17.800,00 TL avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,

4-Davanın adli yardımlı açılmış olması nedeniyle HMK'nın 335/1. maddesi uyarınca yargılama giderlerinden geçici koruma sağladığından hazineden karşılanan 7 adet tebligat gideri olan 210,00 TL'nin davacıdan alınarak hazineye gelir kaydedilmesine,…” karar verilmiştir.

Kararın Temyizi

9. Özel Daire kararı davacı tarafından temyiz edilmiştir.

II. GEREKÇE

10. Dava, 6100 sayılı Kanun’un 46 ncı maddesine dayalı tazminat istemine ilişkindir.

11. Diğer yandan davanın açılmamış sayılmasına ilişkin düzenlemenin yer aldığı HMK’nın 150 nci maddesi; “(1) Usulüne uygun şekilde davet edilmiş olan taraflar, duruşmaya gelmedikleri veya gelip de davayı takip etmeyeceklerini bildirdikleri takdirde dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir.

(2) Usulüne uygun şekilde davet edilmiş olan taraflardan biri duruşmaya gelir, diğeri gelmezse, gelen tarafın talebi üzerine, yargılamaya gelmeyen tarafın yokluğunda devam edilir veya dosya işlemden kaldırılır. Geçerli bir özrü olmaksızın duruşmaya gelmeyen taraf, yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemez.

(3) Duruşma gününün belli edilmesi için tarafların başvurması gereken hâllerde gün tespit ettirilmemişse, son işlem tarihinden başlayarak bir ay geçmekle dosya işlemden kaldırılır.

(4) Dosyası işlemden kaldırılmış olan dava, işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde taraflardan birinin dilekçe ile başvurusu üzerine yenilenebilir. Yenileme dilekçesi, duruşma gün, saat ve yeri ile birlikte taraflara tebliğ edilir. Dosyanın işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak bir ay geçtikten sonra yenileme talebinde bulunulursa, yeniden harç alınır, bu harç yenileyen tarafça ödenir ve karşı tarafa yüklenemez. Bu şekilde harç verilerek yenilenen dava, eski davanın devamı sayılır.

(5) İşlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde yenilenmeyen davalar, sürenin dolduğu gün itibarıyla açılmamış sayılır ve mahkemece kendiliğinden karar verilerek kayıt kapatılır.

(6) İşlemden kaldırılmasına karar verilmiş ve sonradan yenilenmiş olan dava, ilk yenilenmeden sonra bir defadan fazla takipsiz bırakılamaz. Aksi hâlde dava açılmamış sayılır.

(7) Hangi sebeple olursa olsun açılmamış sayılan davadaki talep dahi vaki olmamış sayılır” hükmünü taşımaktadır.

12. Bu hüküm uyarınca usulüne uygun biçimde çağrıldıkları hâlde, davanın taraflarından hiçbiri duruşmaya gelmezse veya yalnız bir taraf gelip de takip etmeyeceğini bildirirse, mahkemece dava yenileninceye kadar dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir.

13. Dosyanın işlemden kaldırılması hâlinde, üç ay içerisinde yenilenmeyen davalar sürenin dolduğu gün itibariyle açılmamış sayılır ve mahkemece kendiliğinden karar verilerek kayıt kapatılır. İşlemden kaldırılmasına karar verilmiş ve sonradan yenilenmiş olan dava en çok iki defa takipsiz bırakılabilir. Aksi hâlde dava açılmamış sayılır [(HMK md. 150/5-6), Budak, ... Cem/ Karaaslan Varol, Medenî Usul Hukuku, 5. bası, İstanbul 2021, s. 244].

14. Davanın açılmamış sayılması kararı ile açılmasıyla meydana gelen sonuçlar ortadan kalkar. Davanın açılması ile doğmuş olan derdestlik durumu, açılmamış sayılması kararının kesinleşmesi ile son bulur.

15. Tüm bu açıklamalar ışığında somut olaya gelince; Özel Dairece verilen görevsizlik kararının bozulması üzerine dosya yeni bir esasa kaydedilmiş ve duruşmanın 20.12.2022 günü saat 10.10’da yapılmasına karar verilmiştir. Duruşmanın yapılacağı gün ve saat ise davacıya 08.10.2022 tarihinde tebliğ edilmiştir. Buna karşın davacı duruşmaya katılmadığı gibi herhangi bir mazerette bildirmemiştir. Duruşmaya katılan davalı Hazine vekilinin davayı takip etmeyeceğini bildirmesi nedeniyle de HMK’nın 150/1 inci maddesi gereğince dosya işlemden kaldırılmıştır. Dosyanın işlemden kaldırılmasından itibaren üç aylık süre içerisinde davanın yenilenmemesi üzerine 27.03.2023 tarihli karar ile davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.

16. Hâl böyle olunca, yapılan açıklamalara, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bilgi ve belgelere, Daire kararında açıklanan gerektirici nedenlere, yapılan değerlendirmede bir isabetsizlik bulunmamasına göre, usul ve yasaya uygun olduğu tespit edilen Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdiği kararın onanması gerekir.

III. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

Davacının temyiz itirazlarının reddi ile Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin ilk derece mahkemesi sıfatıyla verdiği kararın ONANMASINA,

21.12.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.