Danıştay 2. Daire'nin 2021/3846 E., 2023/3052 K. sayılı kararı

"İçtihat Metni"

T.C.

D A N I Ş T A Y

İKİNCİ DAİRE

Esas No : 2021/3846

Karar No : 2023/3052

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Belediye Başkanlığı / …

VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın, dilekçede yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.

YARGILAMA SÜRECİ :

Dava Konusu İstem : Dava; Aydın ili, Nazilli ilçesi, … Aydın Caddesi, No:… adresinde bulunan davacıya ait içkili lokantanın faaliyetinin durdurulmasına ilişkin … günlü, … sayılı Nazilli Belediye Encümeni kararının iptali istemiyle açılmıştır.

İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : … İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; … günlü, … sayılı Belediye Meclisi kararıyla içkili yer bölgesinin belirlendiği, davacının işyerinin bu bölge dışında bulunduğu, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 29. maddesi uyarınca içkili yer bölgesi haricinde içkili yer açılamayacağı, işyerinin daha önce açılmış ve faaliyette olmasının davacıya kazanılmış hak sağlamayacağı da dikkate alındığında, dava konusu işyerinin ruhsatsız faaliyet gösterdiğinden bahisle mühürlenerek faaliyetinin durdurulmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından; kendi işyeri ile aynı caddede bulunan iki işyerinin ruhsatı iptal edilmeden kendisininkinin iptal edilmesinin hukuka aykırı olduğu, Belediyeye ait işyerlerinin ihale ile kiralandığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Davalı idare tarafından, istemin reddi gerektiği ileri sürülmektedir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Hukuka uygun olarak alınan işyeri açma ve çalışma ruhsatına istinaden faaliyette bulunan işyerinin, belediye meclis kararı ile yeniden belirlenen içkili yer bölgesi sınırları dışında kaldığı gerekçesiyle ruhsatının hükümsüz hale geldiği kabul edilerek faaliyetinin durdurulmasına ilişkin dava konusu işlemde, hukuk devleti ve kazanılmış hakların korunması ilkelerine uyarlık bulunmadığından, davacının temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince, Danıştay (Kapatılan) Onyedinci Dairesi tarafından; Danıştay Başkanlık Kurulunun 01/08/2016 günlü, K:2016/32 sayılı kararı uyarınca Danıştay Onuncu Dairesine; Danıştay Onuncu Dairesi tarafından ise, Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının "Ortak Hükümler" kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :

Aydın ili, Nazilli ilçesi, Yenimahalle … Caddesi, No:… adresinde bulunan davacıya ait "içkili lokanta" faaliyet konulu işyerinin 19/03/2012 günlü işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile faaliyette bulunduğu, Nazilli Belediye Meclisinin … günlü, … sayılı kararıyla yeniden içkili yer bölgesinin belirlendiği ve içkili yer bölgesi dışında bırakılan yerlerin içkili yer bölgesi olarak belirlenen yere taşınmalarına karar verildiği, dava konusu … günlü, … sayılı Nazilli Belediye Encümeni kararı ile içkili yer bölgesi dışında kalan davacıya ait işyerinin ruhsatsız olarak faaliyet gösterdiğinden bahisle, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 32. maddesi uyarınca mühürlenerek faaliyetinin durdurulmasına karar verilmesi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT :

5393 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin (l) bendinde; gayrisıhhî müesseseler ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerini ruhsatlandırmak ve denetlemek, (o) bendinde de; gayrisıhhî işyerlerini, eğlence yerlerini, halk sağlığına ve çevreye etkisi olan diğer işyerlerini kentin belirli yerlerinde toplamak belediyelerin yetki ve imtiyazları arasında sayılmıştır.

2559 Sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu'nun 7 nci maddesinde; ''... umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatı bağlı olduğu kolluk kuvvetinin görüşü alındıktan sonra belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler; bu alanların dışında il özel idareleri tarafından verilir. Kolluk kuvveti görüşünü yedi gün içinde verir. Ruhsat talepleri bir ay içinde sonuçlandırılır. İzin alınmadan açılan umuma açık istirahat ve eğlence yerleri kapatılır. Bu iş yerlerinin faaliyet göstereceği alanları belirlemeye veya mevcut umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin bu amaç için ayrılan yerlerde toplanmasına, belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeler; bu alanlar dışında il özel idareleri yetkilidir. Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin bulunacağı alanların tespiti ve bu yerlerin ruhsatlandırılmasında uygulanacak usul ve esaslar İçişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir...'' hükmüne yer verilmiştir.

10/08/2005 günlü, 25902 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin "Tanımlar" başlıklı 4. maddesinin (h) bendinde; içkili yer bölgesi, “belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediye meclisi, bu sınırlar dışında il genel meclisi tarafından valilik veya kaymakamlığın görüşü alınarak tespit edilen ve içerisinde şarap ve bira dahil her türlü alkollü içeceğin verilebileceği işyerlerinin açılabileceği bölge” olarak tanımlanmıştır.

Yönetmeliğin 13. maddesinde; "İşyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleri, yetkili idareler tarafından ruhsatın verildiği tarihten itibaren en geç bir ay içinde kontrol edilir. İşyerinin bu süre içinde kontrol edilmemesi halinde ruhsat kesinleşir. Kontrol görevini yerine getirmeyen yetkili idare görevlileri hakkında kanunî işlem yapılır. İşyeri açma ve çalışma ruhsatının verilmesinden sonra yapılacak denetimlerde mevzuata uygun olmayan unsurların ve noksanlıkların tespiti halinde, işyerine bu noksanlık ve hatalarını gidermesi için bir defaya mahsus olmak üzere onbeş günlük süre verilir. Verilen süre içinde tespit edilen noksanlık ve aykırılıklar giderilmediği takdirde, ruhsat iptal edilerek işyeri kapatılır. Ayrıca ilgililerin yalan, yanlış ve yanıltıcı beyanı varsa haklarında kanunî işlem yapılır." hükmüne yer verilmiştir.

Anılan Yönetmeliğin “İçkili Yer Bölgesinin Tespiti” başlıklı 29. maddesinde ise; içkili yer bölgesinin, mülkî idare amirinin genel güvenlik ve asayiş durumu hakkındaki görüşü doğrultusunda belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediye meclisi, bu sınırlar dışında il genel meclisi tarafından tespit edileceği, içkili yer bölgesi haricinde içkili yer açılamayacağı düzenlemesine yer verilmiştir.

Yönetmeliğin 32. maddesinde de; " ...Umuma açık istirahat ve eğlence yerinin açılması ve faaliyette bulunmasına belediye sınırları ve mücavir alan sınırları içinde belediye, bu alanlar dışında il özel idaresi tarafından izin verilir...İzin almadan açılan umuma açık istirahat ve eğlence yerleri, yetkili idarelerin ilgili birimleri tarafından sebebi bir tutanakla belirlenmek ve mühürlenmek suretiyle re'sen kapatılır." düzenlemesi yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden; belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediye meclisi tarafından içkili yer bölgelerinin tespit edilebileceği ve tespit edilecek bu içkili yer bölgesi haricinde içkili yer açılamayacağı açıkça anlaşılmaktadır.

Bununla birlikte; kazanılmış hakların korunması ilkesi, hukuki istikrar ve hukuki güvenlik, Anayasada yer alan hukuk devletinin temel ögelerinden olduğundan, işyerlerinin daha önceden hukuka uygun olarak alınmış ruhsatlarının, zaman içerisinde oluşacak yeni durumlara göre hukuka aykırı kabul edilemeyeceği açıktır.

Kazanılmış hak; “doğumu anında hukuka uygun olarak tamamlanmış ve böylece kişiye özgü, lehe sonuçlar doğurmuş, daha sonra mevzuat değişikliği ya da işlemin geriye alınması gibi nedenlere rağmen, hukuk düzenince korunması gereken hak" olarak tanımlanmıştır. Doktrinde; kazanılmış hakkın oluşması için; hakkın birel bir işlem tesisiyle kişiselleşerek somutlaşması, işlemin ve hukuki durumunun tamamlanması sonucunda fiilen elde edilmiş bir hak olması, bunun hukuka uygun olarak gerçekleşmiş olması hakkın elde edildikten sonra bir süre kullanılması… gibi unsurlar aranmakta olup, yokluk, açık hata, ilgilinin hilesi veya gerçek dışı beyanıyla idarenin yanıltılarak hatalı ve hukuka aykırı işlem tesisi hallerinde kazanılmış hak oluşmayacağı görüşü Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulu Kararlarıyla da bağlayıcı şekilde ortaya konularak, yerleşik hal almış durumdadır.

Bu itibarla, belediye meclisi tarafından tespit edilecek içkili yer bölgesi haricinde içkili yer açılamayacağına ilişkin kuralın, içkili yer bölgesi tespitinden sonraki yeni içkili işyeri açma ve çalışma ruhsatı başvurularında geçerli olacağı, hukuka uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmış işyerleri için yeniden ruhsat alma zorunluluğu getirilmesinin kazanılmış hakların korunması ilkesiyle bağdaşmayacağı da açıktır.

Öte yandan, dava konusu Encümen kararında, davacıya ait işyerinde ruhsatsız olarak faaliyet gösterildiği belirtilmiş ise de davacıya ait işyeri için verilmiş olan 19/03/2012 günlü "içkili lokanta" faaliyet konulu işyeri açma ve çalışma ruhsatının iptal edildiğine dair dava dosyasında herhangi bir bilgi ya da belge bulunmadığından, işyerinde ruhsatsız olarak faaliyette bulunulduğunun kabulüne hukuken olanak bulunmamakta olup, işyeri açma ve çalışma ruhsatı iptal edilmeden, ruhsata dayalı olarak yürütülen faaliyetin durdurulmasına da hukuken imkan bulunmamaktadır

Bu durumda; hukuka uygun olarak alınan işyeri açma ve çalışma ruhsatına istinaden faaliyette bulunan işyerinin, belediye meclis kararı ile yeniden belirlenen içkili yer bölgesi sınırları dışında kaldığı gerekçesiyle ruhsatının hükümsüz hale geldiği kabul edilerek faaliyetinin durdurulmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediğinden, İdare Mahkemesince aksi yönde verilen kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :

Açıklanan nedenlerle;

1. DAVACININ TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE,

2. ... İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun temyize konu kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan haliyle 49. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca BOZULMASINA,

3. Aynı maddenin 3622 sayılı Yasa ile değişik 3. fıkrası uyarınca, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen İdare Mahkemesine gönderilmesine,

4. 2577 sayılı Yasa'nın (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş (15) gün içinde Danıştay'da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 30/05/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.