AYM'nin 2023/9144 başvuru numaralı kararı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ

ANAYASA MAHKEMESİ

BİRİNCİ BÖLÜM

KARAR

HÜLKİ GÜNEŞ BAŞVURUSU

(Başvuru Numarası: 2023/9144)

Karar Tarihi: 2/10/2025

BİRİNCİ BÖLÜM

KARAR

Başkan	:	Hasan Tahsin GÖKCAN
Üyeler	:	Yusuf Şevki HAKYEMEZ
		Selahaddin MENTEŞ
		İrfan FİDAN
		Yılmaz AKÇİL
Raportör	:	Aydın DEMİREL
Başvurucu	:	Hülki GÜNEŞ
Vekili	:	Av. Sedat AKBAL

I. BAŞVURUNUN ÖZETİ

1. Başvuru, müddetnameye itirazının reddi nedeniyle kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

A. İnfaza İlişkin Süreç

2. Başvurucu hakkında Diyarbakır 1 No.lu Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından devletin egemenliği altında bulunan topraklardan bir kısmını devlet idaresinden ayırmaya çalışma suçundan verilen müebbet hapis cezasına ilişkin mahkûmiyet hükmüne yönelik yargılamanın yenilenmesi talebi kabul edilmiş, Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 22/11/2013 tarihinde önceki mahkûmiyet kararının onaylanmasına karar verilmiştir.

3. Söz konusu karar Yargıtay 9. Ceza Dairesi tarafından 26/5/2014 tarihinde onanmıştır.

4. Başvurucu hakkında Muş 2. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından tehdit suçundan verilen 1 yıl 8 ay hapis cezasının kesinleşmesini ve söz konusu cezaların toplanmasını müteakip düzenlenen 7/8/2020 tarihli müddetnameye göre başvurucu hakkındaki müebbet hapis cezası tam olarak, süreli hapis cezası ise 2/3 oranında infaz edilecektir. Müddetnameye göre ceza infaz kurumunda geçen 4/7/1992 ile 2/8/2019 tarihleri arasındaki sürelerin mahsup edildiği, başvurucunun hak ederek tahliye tarihinin 23/2/2031, koşullu salıverme tarihinin ise 5/8/2030 olarak belirlendiği ifade edilmiştir. Söz konusu müddetnamede koşullu salıverme tarihinin başvurucunun üçten fazla hücre cezası aldığı hususu gözönünde bulundurularak belirlendiği ifade edilmiştir.

B. Disiplin Cezasına İtiraz Süreci

5. Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden yapılan incelemede başvurucunun;

i. 26/5/2016 tarihli Ceza İnfaz Kurumu Disiplin Kurulu kararı ile 11 gün hücreye koyma disiplin cezasıyla cezalandırıldığı, söz konusu cezanın 29/7/2016 tarihinde kesinleştiği,

ii. 29/9/2016 tarihli Ceza İnfaz Kurumu Disiplin Kurulu kararı ile 1 gün hücreye koyma disiplin cezasıyla cezalandırıldığı, söz konusu cezanın 6/12/2016 tarihinde kesinleştiği,

iii. 23/3/2016 tarihli Ceza İnfaz Kurumu Disiplin Kurulu kararı ile 10 gün hücreye koyma disiplin cezası ile cezalandırıldığı, söz konusu cezanın 29/6/2016 tarihinde kesinleştiği anlaşılmaktadır.

6. 23/3/2016 tarihinde Diyarbakır D Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu tarafından başvurucunun 10 gün hücre cezasıyla cezalandırılmasına karar verilmiş, söz konusu karara yapılan itiraz 26/5/2016 tarihinde Diyarbakır İnfaz Hâkimliği tarafından kesin olarak reddedilmiştir.

7. Başvurucu; İzmir 4 No.lu T Tipi Ceza İnfaz Kurumuna (Ceza İnfaz Kurumu) verdiği 15/6/2022 tarihli dilekçesinde, 23/3/2016 tarihli kararla verilen on gün hücreye koyma cezasına itiraz etmiştir. Başvurucu söz konusu disiplin cezasına esas teşkil eden olay yönünden yapılan yargılamada beraat kararı verildiğinden bahisle infaz edilen söz konusu disiplin cezasının sonuçlarıyla birlikte iptalini talep etmiştir.

8. Söz konusu itiraz Ceza İnfaz Kurumu tarafından 27/6/2022 tarihinde reddedilmiştir.

9. Başvurucu, Ceza İnfaz Kurumu kararına 29/6/2022 tarihinde itiraz etmiştir.

10. Karşıyaka İnfaz Hâkimliği 29/6/2022 tarihinde itirazın kabulüne karar vermiştir. Söz konusu Hâkimlik, disiplin cezasının kaldırılması talebinin reddine ilişkin Ceza İnfaz Kurumu kararının iptaline ve kararın gereğinin yapılması için Ceza İnfaz Kurumuna gönderilmesine karar vermiştir. Kararın ilgili kısmı şu şekildedir:

"... Hakimliğimizce yapılan incelemede; Hükümlünün disiplin cezasının iptal edilmesi talebinin reddine karar verilmiş ise de;Yargıtay 19.CD 10.12.2015 tarih ve 2015/21187 E. Ve 2015/8491 K. Sayılı kararı ile Yargıtay 1.CD 05.12.2016 tarih ve 2016/4370 E. Ve 2016/4159 K. Sayılı kararlarında belirtildiği üzere, hükümlü hakkında disiplin soruşturmasına konu eylem nedeniyle adli mahkemelerde açılan davalarda beraat kararı verilmesi halinde hükümlü hakkındaki disiplin cezasının kaldırılmasına karar verilmesi gerektiğinden, hükümlünün beraatine ilişkin ilgili kararlar getirilerek şartlarının oluşması halinde disiplin cezasının iptaline karar verilmesi gerektiği anlaşıldığından itirazın kabulü ile Disiplin Kurulu Başkanlığının ilgili kararının kaldırılmasına yönelik aşağıdaki gibi karar vermek gerekmiştir..."

11. Ceza İnfaz Kurumu tarafından 6/7/2022 tarihinde başvurucu hakkında verilen on gün süreyle hücreye koyma disiplin cezasının iptaline karar verilmiştir.

12. Söz konusu karar 13/7/2022 tarihinde itiraz edilmeksizin kesinleşmiştir.

C. Bireysel Başvuruya İlişkin Süreç

13. Başvurucu; koşullu salıverilmesine engel teşkil eden üç hücre hapsi cezasından birinin iptal edildiğini, bu nedenle koşullu salıverilme tarihinin yeniden belirlenmesi gerektiğini belirterek müddetnameye itiraz etmiştir. 25/11/2022 tarihinde başvurucu vekili ayrıca müddetnameye itiraz etmiştir.

14. İzmir 1. İnfaz Hâkimliği tarafından (İnfaz Hâkimliği) iki dosya arasında hukuki ve fiilî bağ bulunduğu belirtilmekle dosyaların birleştirilmesine 28/11/2022 tarihinde karar verilmiştir.

15. 7/12/2022 tarihinde İnfaz Hâkimliği; müddetnameye yönelik itirazı başvurucunun üç farklı hücre cezasıyla cezalandırıldığı, 3713 sayılı Kanun uyarınca koşullu salıverilmeden yararlandırılamayacak başvurucunun koşullu salıverilme tarihinin doğru hesaplandığı gerekçesiyle reddetmiştir. Kararın ilgili kısmı şu şekildedir:

"... Dosyanın incelenmesinde hükümlü hakkında İzmir C.Başsavcılığının 07/08/2020 tarih ve 2016/7-5949 sayılı müddetnamesi incelendiğinde, hükümlünün Diyarbakır ( Kapatılan ) 4. Ağır Ceza Mahkemesinin (CMK.250 MD. İle Yetkili ) 2015/144 D. İş sayılı kararıyla içtimalı Müebbet Hapis ve 1 Yıl 8 ay hapis cezasına hükümlü olduğu,hükümlünün cezaevine giriş tarihinin 02/08/2020 tarihi olduğu, hakederek tahliye tarihinin 23/02/2031 tarihi olduğu, koşullu salıverme tarihinin 05/08/2030 tarihi olduğu, hükümlü müebbet hapis cezasını 3713 sayılı kanunun 17/2maddesine göre infaz etmekte olup 3 den fazla hücre cezası alması nedeni ile 3713 sayılı kanun17/2 madde gereği müebbet hapis cezası indirimsiz olarak koşullu salıverilme uygulanmayacağından 765 S.K. 172 md uyarınca 36 yıl üzerinden hesaplanmış, 1 yıl 8 ay hapis cezasında ise 1/3 indirim oranı uygulanarak koşullu ve bihakkın salıverilme tarihleri belirlendiğinin anlaşıldığı,

3713 sayılı yasanın 17/3 maddesi uyarınca " Tutuklu veya hükümlü iken firar veya ayaklanma suçundan mahkûm edilmiş bulunanlar ile disiplin cezası olarak ÜÇ DEFA HÜCRE HAPSİ cezası almış olanlar, bu disiplin cezaları kaldırılmış olsa bile şartla salıverilmeden yararlanamazlar." denmekle,

İzmir 4. Nolu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğünün 06/12/2022 tarih ve 2022/86174 sayılı yazısında; hükümlünün toplam 3 adet hücre cezasını infaz ettiği ve disiplin cezalarının kaldırıldığı bildirilmekle,

Hükümlü hakkında düzenlenen İzmir C.Başsavcılığının07/08/2020 tarih ve 2016/7-5949 sayılı müddetnamesinin usul ve yasaya uygun olduğu anlaşılmakla,hükümlünün müddetnameye itirazının reddine karar vermek gerekmiştir. ..."

16. 30/12/2022 tarihinde Ağır Ceza Mahkemesi başvurucunun itirazını kesin olarak reddetmiştir.

17. Başvurucu nihai hükmü 6/1/2023 tarihinde öğrendikten sonra 25/1/2023 tarihinde bireysel başvuruda bulunmuştur.

D. Bireysel Başvurudan Sonraki Süreç

18. Başvurucu hakkında Başsavcılıkça düzenlenen 3/1/2023 tarihli müddetnamede hak ederek tahliye tarihinin 23/2/2031, koşullu salıverilme tarihinin ise 5/8/2024 olarak belirtildiği anlaşılmaktadır. Müddetnamede başvurucu hakkındaki iptal edilen hücreye koyma disiplin cezasından da bahsedilerek koşullu salıverilme süresinin otuz yıl üzerinden, hak ederek tahliye süresinin ise otuz altı yıl üzerinden hesaplandığı belirtilmiştir.

19. 17/7/2023 tarihinde Diyarbakır İnfaz Hâkimliği 23/3/2016 tarihli ceza verme kararının onaylanmasına ilişkin kararın kaldırılmasına karar vermiştir. Kararın ilgili kısmı şu şekildedir:

"... Dosyada yapılan incelemede; Hükümlü Diyarbakır D Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğünün 23/03/2016 tarih ve 2016/317 sayılı disiplin Kurulu Kararına itiraz talebinde bulunmuş ise de; Yargıtay 19.CD 10.12.2015 tarih ve 2015/21187 E. Ve 2015/8491 K. Sayılı kararı ile Yargıtay 1.CD 05.12.2016 tarih ve 2016/4370 E. Ve 2016/4159 K. Sayılı kararlarında belirtildiği üzere, hükümlü hakkında disiplin soruşturmasına konu eylem nedeniyle adli mahkemelerde açılan davalarda beraat kararı verilmesi halinde hükümlü hakkındaki disiplin cezasının kaldırılmasına karar verilmesi gerektiği görüldüğünden hükümlü vekilinin itirazının kabulüne dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.

HÜKÜM:Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;

1-Hükümlü hakkında hakimliğimizce verilen 2016/962 Esas ve 2016/1052 Karar sayılı kararımızın KALDIRILMASINA,

2-Başvuru sahibi HÜLKİ GÜNEŞ'in vekili Av. [S.A.ın] itirazının KABULÜ ile Diyarbakır D Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Müdürlüğünün 23/03/2016 tarih ve 2016/317 sayılı ceza verme kararının bu kişi yönünden KALDIRILMASINA [karar verildi]..."

20. 11/7/2024 tarihinde düzenlenen müddetnameye göre 18/6/1992 ile 4/7/1992 tarihleri arasındaki sürenin mahsup edildiği başvurucunun koşullu salıverilme tarihinin 19/7/2024 olarak belirlendiği anlaşılmaktadır.

21. Ceza İnfaz Kurumu tarafından 17/7/2024 tarihinde başvurucunun iyi hâlli olduğuna ve 19/7/2024 tarihinde koşullu olarak salıverilmesinin uygun olduğuna karar verilmiştir.

22. İzmir İnfaz Hâkimliğince 18/7/2024 tarihinde başvurucunun 19/7/2024 tarihinden itibaren koşullu salıverilmesine karar verilmiştir.

23. Başvurucu 19/7/2024 tarihinde koşullu olarak tahliye edilmiştir.

24. Başvurunun kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

II. DEĞERLENDİRME

25. Başvurucu, hakkındaki hücreye koyma disiplin cezasının kaldırılmasına rağmen koşullu salıverilme imkânından yararlandırılmaması ve koşullu salıverilme tarihine yönelik müddetnameye itirazının reddedilmesi nedeniyle adil yargılanma hakkı, suçta ve cezada kanunilik ilkesi, eşitlik ilkesi ile kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının, koşullu salıverilme imkânından yararlandırılmaması nedeniyle kötü muamele yasağının ihlal edildiğinden yakınmaktadır. Adalet Bakanlığı (Bakanlık) yapılacak incelemede Anayasa ve mevzuat hükümleri doğrultusunda somut olayın kendine özgü koşullarının gözönüne alınması gerektiği görüşünü bildirmiştir. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı başvuru formu ile benzer beyanda bulunmuştur.

26. Başvuru, kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı kapsamında incelenmiştir.

27. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nün (İçtüzük) 80. maddesi şöyledir:

“(1) Bölümler ya da komisyonlarca yargılamanın her aşamasında aşağıdaki hallerde düşme kararı verilebilir:

…

ç) Bölümler ya da Komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi.

(2) Bölümler ya da Komisyonlar; yukarıdaki fıkrada belirtilen nitelikteki bir başvuruyu, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı hâllerde incelemeye devam edebilir.”

28. İçtüzük'ün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrası gereğince feragat, başvurunun takipsiz bırakılması, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması veya başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi hâlinde düşme kararı verilebilir (S.Ö. [2. B.], B. No: 2013/7087, 18/9/2014, § 23; Mehmet Emin Bülbül [2. B.], B. No: 2014/4463, 16/6/2016, §§ 46-48).

29. Somut olayda başvurucunun 25/1/2023 tarihinde yaptığı başvuru öncesinde Başsavcılık tarafından düzenlenen 3/1/2023 tarihli müddetnamede başvurucunun itirazlarının karşılanarak yeni bir koşullu salıverilme tarihi belirlendiği anlaşılmaktadır. Söz konusu müddetnamede başvurucu hakkındaki iptal edilen hücreye koyma disiplin cezasından da bahsedilerek koşullu salıverilme tarihi 5/8/2024 olarak belirlenmiştir. 11/7/2024 tarihli müddetnamede yapılan mahsup sonrası başvurucu hakkında koşullu salıverilme tarihi 19/7/2024 olarak gösterilmiş ve başvurucu söz konusu tarihte koşullu olarak salıverilmiştir (bkz. §§ 17-23). Bireysel başvurunun incelenmesi öncesinde başvurucunun bireysel başvuruya konu ettiği iddialarının karşılanarak düzenlenen müddetname ile ihlalin giderildiği ve başvurucunun koşullu salıverildiği görüldüğünden başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir nedenin kalmadığı anlaşılmıştır.

30. Öte yandan İçtüzük'ün 80. maddesinin (2) numaralı fıkrasında öngörülen başvurunun incelenmesinin devamında Anayasa'nın uygulanması veya temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi ya da insan haklarına saygının gerekli kıldığı herhangi bir durumun da söz konusu olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

31. Açıklanan gerekçelerle başvurunun bu kısmının incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir nedenin kalmadığı anlaşıldığından İçtüzük’ün 80. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (ç) bendi gereğince başvurunun bu kısmının düşmesine karar verilmesi gerekir.

32. Yukarıda yer verilen açıklamalar ışığında suçta ve cezada kanunilik ilkesi, kötü muamele yasağı ve eşitlik ilkesinin ihlal edildiğine ilişkin iddia yönünden ayrıca inceleme yapılmasına yer olmadığına karar verilmesi gerekir.

III. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. 1. Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir nedenin kalmaması nedeniyle DÜŞMESİNE,

2. Suçta ve cezada kanunilik ilkesi, kötü muamele yasağı ve eşitlik ilkesinin ihlal edildiğine ilişkin iddialar yönünden İNCELEME YAPILMASINA GEREK OLMADIĞINA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 2/10/2025 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.